W polskich aptekach może wkrótce dojść do poważnych braków w dostępności wielu leków, które dla sporej grupy pacjentów stanowią podstawę codziennej terapii. Wśród najbardziej zagrożonych znajdują się środki wykorzystywane w leczeniu cukrzycy, astmy, ADHD, chorób psychicznych i zakaźnych. Coraz więcej głosów alarmuje o ryzyku niedoboru konkretnych preparatów, bez których nie sposób kontynuować terapii. Problematyczna sytuacja ma wiele przyczyn – zarówno krajowych, jak i wynikających z procesów globalnych.
Leki dla cukrzyków i osób z chorobami układu oddechowego mogą zniknąć z półek
Wśród leków, których dostępność jest zagrożona, znalazły się przede wszystkim popularne preparaty stosowane przez osoby chore na cukrzycę. Na liście znajdują się m.in. insuliny takie jak Apidra oraz Lantus. Niepokojąco przedstawia się również sytuacja związana z dostępnością Ozempicu – leku będącego analogiem GLP-1, wykorzystywanego u pacjentów z cukrzycą typu 2.
To jednak nie jedyna grupa chorych, która może doświadczyć trudności. Problemy z realizacją recept mogą spotkać także osoby zmagające się z astmą oraz Przewlekłą Obturacyjną Chorobą Płuc (POCHP). Braki leków dla tej grupy pacjentów mogą doprowadzić do zaostrzenia objawów i pogorszenia jakości życia, co z kolei skutkuje częstszymi hospitalizacjami i dodatkowymi kosztami dla systemu opieki zdrowotnej.
Trudności w dostępie do leków psychiatrycznych, preparatów na ADHD i antybiotyków
Niestabilna sytuacja na rynku farmaceutycznym nie oszczędza również pacjentów z zaburzeniami psychicznymi. Na liście potencjalnie niedostępnych leków pojawił się Risperidon – środek stosowany m.in. w terapii schizofrenii oraz zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. Zagrożony jest także Abilify Maintena, wykorzystywany w leczeniu podtrzymującym schizofrenii u dorosłych pacjentów.
Z niepokojem patrzą w przyszłość również osoby dotknięte zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD). Środki takie jak Medikinet czy Concerta, zawierające metylofenidat, mogą stać się trudne do zdobycia. Tymczasem substancja ta ma kluczowe znaczenie w poprawie koncentracji, redukowaniu nadmiernej impulsywności oraz umożliwieniu funkcjonowania osobom z tym zaburzeniem.
Do niepokojącej listy dopisano również powszechnie stosowane antybiotyki, w tym Klacid, znany z szerokiego zastosowania w leczeniu zakażeń bakteryjnych. Utrudniony dostęp do tego typu leków może skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, jeśli nie będzie możliwości szybkiej reakcji na infekcję.
Zagrożone leki immunosupresyjne, biologiczne i przeciwpadaczkowe
Pacjenci poddani terapiom immunosupresyjnym lub leczonym preparatami biologicznymi również mogą odczuć skutki niedoborów. Tego typu leki są wykorzystywane np. po przeszczepach czy w terapii chorób autoimmunologicznych. W przypadku braku odpowiednich preparatów ryzyko odrzutu przeszczepu lub nawrotu choroby autoimmunologicznej znacząco wzrasta.
Nie lepsza sytuacja dotyczy osób cierpiących na epilepsję – leki przeciwpadaczkowe również znalazły się na liście zagrożonych. Każda przerwa w leczeniu u takich pacjentów może prowadzić do napadów drgawkowych i poważnych powikłań neurologicznych.
Zagrożona szczepionka przeciw HPV oraz leki przeciwzapalne
Wśród preparatów, które mogą wkrótce być trudne do zdobycia, znajduje się również Gardasil 9 – szczepionka chroniąca przed wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Jej niedobór może negatywnie wpłynąć na programy profilaktyki nowotworowej, szczególnie raka szyjki macicy.
Nowo dodane do listy braki obejmują także Depo-Medrol z Lidokainą – kortykosteroid wykorzystywany w leczeniu stanów zapalnych i alergii, a także Salofalk 500 – preparat przeciwzapalny stosowany w terapii wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Oba środki mają duże znaczenie w leczeniu przewlekłych i trudnych do opanowania dolegliwości, dlatego ich brak może znacząco pogorszyć jakość życia pacjentów.
Pełna lista leków i oficjalne źródła
Aktualizowaną listę leków zagrożonych brakiem można znaleźć na stronie Dziennika Urzędowego Ministra Zdrowia, pod adresem: https://dziennikmz.mz.gov.pl/legalact/2025/19/. To właśnie tam publikowane są oficjalne dokumenty, na podstawie których można uzyskać najnowsze informacje o dostępności preparatów w Polsce.
Skąd biorą się problemy z dostępnością leków?
Choć zjawisko braków leków nie jest nowe, w ostatnim czasie obserwuje się jego nasilenie. Wpływ na pogarszającą się sytuację mają zarówno czynniki lokalne, jak i globalne. Do najważniejszych przyczyn należą:
•Modyfikacje polityki refundacyjnej Ministerstwa Zdrowia – zmiany te mogą wpływać na opłacalność produkcji oraz dystrybucji niektórych leków, skutkując ich ograniczoną dostępnością w kraju.
•Eksport równoległy – zjawisko polegające na wywożeniu leków z Polski do innych państw, gdzie osiągają wyższe ceny. Dla polskich pacjentów oznacza to często puste półki w aptekach.
•Rosnąca liczba chorych – coraz więcej osób potrzebuje określonych terapii, co zwiększa zapotrzebowanie na konkretne substancje i wywiera presję na producentów.
•Zakłócenia w dostawach surowców farmaceutycznych – większość składników wykorzystywanych do produkcji leków sprowadzana jest z Chin i Indii. Problemy z logistyką, pandemie czy kryzysy gospodarcze w tych krajach natychmiast przekładają się na ograniczenia produkcyjne w Europie.
•Przerwy w wytwarzaniu i wprowadzaniu produktów leczniczych na rynek – mogą być one efektem zmian regulacyjnych, modernizacji linii produkcyjnych, problemów technologicznych lub niedopasowania do wymagań rynku.
Co dalej? Jak reagować na braki leków?
Eksperci podkreślają, że w razie braku konkretnego preparatu pacjenci nie powinni na własną rękę przerywać leczenia ani szukać zamienników bez konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Istnieje możliwość przepisania leków równoważnych, jednak wymaga to profesjonalnej oceny i zatwierdzenia.
Warto także pamiętać o zgłaszaniu problemów z dostępnością do odpowiednich instytucji, takich jak Wojewódzkie Inspektoraty Farmaceutyczne czy Rzecznik Praw Pacjenta. Tylko dzięki systematycznemu monitorowaniu problemu można podejmować skuteczne działania zapobiegawcze.
Wnioski i perspektywy
Narastające trudności z dostępem do leków to sygnał, że konieczna jest szersza reforma systemu zaopatrzenia farmaceutycznego w Polsce. Niezbędne są działania na poziomie krajowym i międzynarodowym, by zapewnić ciągłość terapii milionom chorych. Skoordynowana polityka zdrowotna, nadzór nad eksportem i stabilne łańcuchy dostaw – oto wyzwania, przed którymi stoi obecnie cały sektor zdrowia.
Więcej informacji
Więcej informacji
Więcej informacji
