ADHD – co to takiego i jak się objawia?

ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, to jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń neuropsychicznych u dzieci, które często utrzymuje się także w dorosłym życiu. Choć jeszcze kilkanaście lat temu ADHD kojarzono głównie z niesfornymi dziećmi, które nie potrafią usiedzieć w miejscu, dziś wiemy, że to znacznie bardziej złożony problem. Osoby z ADHD mogą mieć trudności z koncentracją, kontrolą impulsów, organizacją codziennych obowiązków i regulacją emocji.

W społeczeństwie nadal funkcjonuje wiele mitów na temat ADHD – niektórzy uważają, że to po prostu „modna diagnoza”, inni twierdzą, że problem dotyczy wyłącznie dzieci, a dorośli „po prostu powinni się ogarnąć”. Tymczasem ADHD to realne zaburzenie, które wpływa na funkcjonowanie zarówno w szkole, pracy, jak i w relacjach społecznych. Jakie są jego objawy i jak je rozpoznać?

ADHD – co to właściwie jest?

ADHD (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder) to zaburzenie neurorozwojowe, które ma podłoże biologiczne. Oznacza to, że nie jest wynikiem złego wychowania, lenistwa czy braku samodyscypliny, ale wynika z odmienności w funkcjonowaniu mózgu. Badania wykazały, że osoby z ADHD mają inną aktywność neuroprzekaźników, zwłaszcza dopaminy i noradrenaliny, które odpowiadają m.in. za motywację, uwagę i kontrolę impulsów.

Zaburzenie to najczęściej diagnozuje się w dzieciństwie, jednak coraz częściej mówi się o ADHD u dorosłych, którzy przez lata funkcjonowali bez odpowiedniej diagnozy i wsparcia. Objawy ADHD mogą się zmieniać wraz z wiekiem – u dzieci częściej obserwuje się nadruchliwość, podczas gdy u dorosłych głównym problemem bywa dezorganizacja, rozkojarzenie i trudności w zarządzaniu czasem.

Objawy ADHD – trzy główne obszary zaburzenia

ADHD objawia się na trzy główne sposoby: poprzez nadpobudliwość, impulsywność oraz zaburzenia uwagi. W zależności od osoby, mogą dominować jedne z tych cech lub występować wszystkie naraz.

1. Zaburzenia uwagi

Osoby z ADHD mają trudność w skupieniu się na jednym zadaniu przez dłuższy czas. Nawet jeśli coś je interesuje, mogą szybko tracić koncentrację, zapominać o ważnych sprawach lub przechodzić z jednej czynności do drugiej bez ich dokończenia.

Typowe objawy to:

•łatwe rozpraszanie się bodźcami z otoczenia (np. hałasem, rozmowami w tle),

•trudność w organizacji codziennych obowiązków,

•zapominanie o terminach, rzeczach do zrobienia, kluczach czy telefonie,

•problemy z wykonywaniem monotonnych, powtarzalnych zadań (np. wypełnianie dokumentów, sprzątanie),

•niestaranne wykonywanie pracy lub popełnianie drobnych błędów z powodu nieuwagi,

•trudność w słuchaniu instrukcji i zapamiętywaniu szczegółów.

U dorosłych może to objawiać się np. wiecznym spóźnianiem się, trudnością w kończeniu projektów czy zostawianiem rzeczy „na ostatnią chwilę”, co często prowadzi do uczucia frustracji i przytłoczenia.

2. Nadpobudliwość

Nadpobudliwość, szczególnie u dzieci, objawia się dużą ruchliwością, niemożnością usiedzenia w jednym miejscu i ciągłą potrzebą działania.

Typowe objawy to:

•nieustanne wiercenie się, kręcenie na krześle, bawienie się dłońmi,

•trudność w zachowaniu spokoju w sytuacjach wymagających wyciszenia (np. w klasie, podczas spotkań),

•nadmierne mówienie i przerywanie innym,

•niecierpliwość, szybkie nudzenie się jedną aktywnością,

•potrzeba ciągłego ruchu – np. chodzenie po pokoju, stukanie długopisem, nieustanne podrywanie się z miejsca.

U dorosłych nadpobudliwość często przybiera nieco inną formę – zamiast fizycznego wiercenia się, pojawia się „wewnętrzny niepokój”, potrzeba ciągłej stymulacji i trudność w relaksowaniu się.

3. Impulsywność

Impulsywność w ADHD oznacza trudność w kontrolowaniu swoich reakcji i podejmowaniu decyzji „pod wpływem chwili”, bez zastanowienia nad konsekwencjami.

Typowe objawy to:

•trudność w czekaniu na swoją kolej (np. w rozmowie, kolejce),

•przerywanie innym, odpowiadanie na pytania, zanim zostaną dokończone,

•szybkie podejmowanie decyzji bez analizowania skutków,

•wybuchy złości lub emocji, których później się żałuje,

•skłonność do ryzykownych zachowań (np. impulsywne zakupy, szybka jazda samochodem, ryzykowne inwestycje).

Impulsywność często prowadzi do problemów w relacjach – osoby z ADHD mogą być odbierane jako niecierpliwe, wybuchowe lub „niezważające na uczucia innych”, mimo że w rzeczywistości nie mają złych intencji.

Promowane ogłoszenia

Zobacz wszystkie

uslugi Katowice

Wykonam makijaż na ślub

450.00 PLN

Zobacz więcej

sprzedaz Poznań

Sprzedam komplet do makijażu

340.00 PLN

Zobacz więcej

uslugi Warszawa

Profesjonalne sprzątanie domów i biur

250.00 PLN

Zobacz więcej

ADHD u dorosłych – dlaczego tak trudno je rozpoznać?

Wiele osób dorosłych z ADHD nigdy nie otrzymało diagnozy w dzieciństwie, ponieważ jeszcze kilkadziesiąt lat temu zaburzenie to było słabo rozumiane. W dorosłym życiu ADHD często maskuje się przez strategie kompensacyjne – np. zapisywanie wszystkiego w kalendarzu, używanie alarmów przypominających o obowiązkach czy znajdowanie pracy, która pasuje do ich dynamiki.

Jednak bez diagnozy i wsparcia, ADHD może prowadzić do problemów takich jak:

•chroniczne poczucie przytłoczenia i chaosu,

•trudności w utrzymaniu stabilnej pracy,

•problemy w związkach (np. zapominanie o ważnych datach, impulsywne reakcje),

•wyższe ryzyko depresji i lęków związanych z niską samooceną,

•skłonność do uzależnień (np. od social mediów, zakupów, używek) jako forma samoregulacji emocjonalnej.

Jak można sobie pomóc?

Choć ADHD nie da się „wyleczyć”, istnieją sposoby, by lepiej funkcjonować. Terapia poznawczo-behawioralna, odpowiednia organizacja dnia, techniki zarządzania czasem i – w niektórych przypadkach – farmakoterapia mogą znacząco poprawić jakość życia.

Warto pamiętać, że ADHD to nie tylko trudności, ale i mocne strony. Osoby z tym zaburzeniem często są kreatywne, pełne energii, mają nietypowe podejście do problemów i potrafią działać pod presją czasu. Zrozumienie swojego sposobu funkcjonowania to pierwszy krok do lepszego życia z ADHD.