Dlaczego kobiety wciąż zarabiają mniej niż mężczyźni?

Równość płci w miejscu pracy to temat, który od lat budzi emocje i wywołuje liczne dyskusje. Choć świat poszedł do przodu, a kobiety zdobyły dostęp do edukacji, kariery zawodowej i wysokich stanowisk, wciąż zarabiają mniej niż mężczyźni. Różnice w wynagrodzeniach są widoczne nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Dlaczego tak się dzieje? Czy jest to wynik dyskryminacji, czy raczej efekt wielu czynników społecznych, kulturowych i ekonomicznych?

Luka płacowa – co mówią liczby?

Luka płacowa (ang. gender pay gap) to różnica między przeciętnymi zarobkami kobiet i mężczyzn. Według danych Eurostatu, w Unii Europejskiej kobiety zarabiają średnio 13% mniej niż mężczyźni na tych samych stanowiskach. W Polsce luka ta wynosi około 10%, co oznacza, że za każdą złotówkę zarobioną przez mężczyznę, kobieta dostaje 90 groszy.

Na pierwszy rzut oka 10% może nie wydawać się ogromną różnicą, ale gdy przełożymy to na całe życie zawodowe, oznacza to setki tysięcy złotych mniej w portfelu kobiety, a co za tym idzie – niższe emerytury, mniejszą stabilność finansową i gorsze perspektywy na przyszłość.

Przyczyny niższych zarobków kobiet

1. Segregacja zawodowa – kobiety w mniej dochodowych branżach

Jednym z powodów niższych zarobków kobiet jest tzw. segregacja zawodowa. Kobiety częściej wybierają zawody, które są gorzej wynagradzane. W Polsce większość nauczycielek, pielęgniarek, pracownic socjalnych czy kasjerek to właśnie kobiety – i są to zawody, które nie należą do najlepiej płatnych.

Z drugiej strony, mężczyźni dominują w sektorach takich jak IT, inżynieria czy finanse, gdzie zarobki są znacznie wyższe. Nie oznacza to, że kobiety nie mają dostępu do tych branż – ale często są do nich mniej zachęcane od najmłodszych lat.

2. Stereotypy i społeczne oczekiwania

Kobiety od dziecka słyszą, że powinny być „opiekuńcze”, „skromne” i „wyrozumiałe”. Te cechy, choć cenne, mogą prowadzić do tego, że w dorosłym życiu kobiety rzadziej negocjują swoje pensje i stanowiska.

Badania pokazują, że mężczyźni znacznie częściej niż kobiety proszą o podwyżki i nie boją się stawiać warunków podczas rozmów kwalifikacyjnych. Kobiety natomiast częściej zakładają, że „jeśli dobrze pracują, ktoś to zauważy i wynagrodzi ich wysiłek” – niestety, rzeczywistość rzadko tak wygląda.

3. Macierzyństwo – „kara za bycie mamą”

Jednym z największych czynników wpływających na niższe zarobki kobiet jest macierzyństwo. Kobiety częściej niż mężczyźni przerywają karierę na rzecz wychowania dzieci, a po powrocie na rynek pracy nie zawsze mogą liczyć na te same warunki zatrudnienia.

Dodatkowo, pracodawcy – nawet jeśli nie mówią tego wprost – obawiają się zatrudniania młodych kobiet, zakładając, że wkrótce mogą zajść w ciążę i pójść na urlop macierzyński. To sprawia, że kobiety mają mniejsze szanse na awanse i podwyżki, a ich rozwój zawodowy często zostaje spowolniony.

4. Mniej kobiet na kierowniczych stanowiskach

Mimo że kobiety stanowią około 50% absolwentów wyższych uczelni, wciąż rzadziej niż mężczyźni zajmują wysokie stanowiska. Wśród prezesów największych firm świata kobiety stanowią zaledwie 8%, a w zarządach dużych korporacji – około 20%.

Przyczyną jest nie tylko brak równości szans, ale także szklany sufit – niewidzialna bariera, która utrudnia kobietom awansowanie na wyższe stanowiska. Wiele firm wciąż woli stawiać na mężczyzn, zwłaszcza w sektorach, które kojarzą się z „twardą ręką”, jak finanse, budownictwo czy technologia.

Jak możemy zmniejszyć lukę płacową?

1. Edukacja i zachęcanie dziewcząt do nauki przedmiotów ścisłych

Już od najmłodszych lat warto pokazywać dziewczynkom, że mogą osiągnąć sukces w każdej dziedzinie – nie tylko w zawodach „tradycyjnie kobiecych”, ale także w IT, inżynierii czy finansach. Większa liczba kobiet w tych sektorach oznaczałaby bardziej wyrównane płace.

2. Świadoma polityka płacowa firm

Coraz więcej firm zaczyna prowadzić politykę równości wynagrodzeń – publikując widełki płacowe dla danego stanowiska i zapewniając transparentność w procesie awansowania. Takie rozwiązania pomagają zmniejszyć różnice w wynagrodzeniach i eliminują uprzedzenia płacowe.

3. Wspieranie kobiet w negocjacjach wynagrodzenia

Kobiety powinny mieć większą świadomość tego, jak negocjować wynagrodzenie. Warsztaty i szkolenia z zakresu asertywności, negocjacji i budowania pewności siebie mogą pomóc kobietom w lepszym radzeniu sobie w rozmowach z pracodawcami.

4. Zmiana podejścia do urlopów rodzicielskich

W krajach skandynawskich, gdzie urlopy rodzicielskie są równiej dzielone między matkę i ojca, luka płacowa jest znacznie mniejsza. Wprowadzenie większego wsparcia dla ojców i zachęcanie ich do korzystania z urlopów rodzicielskich mogłoby pomóc w zniwelowaniu różnic w karierach kobiet i mężczyzn.

5. Więcej kobiet na wysokich stanowiskach

Aby to osiągnąć, firmy powinny wprowadzać programy mentoringowe i wspierać kobiety w rozwoju zawodowym. Im więcej kobiet na wysokich stanowiskach, tym łatwiej zmieniać stereotypy i budować kulturę równości w miejscu pracy.

Choć świat się zmienia, kobiety wciąż zarabiają mniej niż mężczyźni. Nie jest to wynik jednej przyczyny, ale splotu wielu czynników – od stereotypów, przez różnice w branżach, aż po nierówne traktowanie matek na rynku pracy. Zmniejszenie luki płacowej wymaga wspólnych działań – zarówno ze strony rządów, pracodawców, jak i samych kobiet, które powinny walczyć o swoje prawa i nie bać się negocjacji.

W końcu praca kobiet i mężczyzn ma taką samą wartość – więc dlaczego miałaby być inaczej wynagradzana?